ابزارآلات میناکاری
ابزارآلات میناکاری
1 ـ «زیر ساخت : معمولاً جهت تهیهی زیر ساخت مینا میبایست از فلزات خالص و یا آلیاژ فلزات با ترکیب درصد دقیق استفاده کرد. در صورت وجود ناخالصی هنگام حرارت دادن تاولهایی در سطح زیر ساخت ظاهر میشود. حداقل ضخامت فلز در تهیهی زیر ساخت 8% میلیمتر است زیرا سبب ازدیاد مقاومت زیر ساخت در مقابل انواع فشارهای کششی و خمشی شده و در نتیجه از ترک خوردن و پوسته شدن لعاب و تغییر شکل در اثر حرارت جلوگیری میشود. همچنین سطح مورد نظر میبایست صاف و یکنواخت باشد. فلزات و آلیاژهای که در ساخت مینا بیشتر استفاده میشود، عبارتند از : مس، طلا، نقره، برنج و برنز.
الف ـ مس : در تهیه مینا باید از مس با درصد خلوص بالا استفاده کرد و استفاده از ورق و یا شمش مس حاصل از ذوب قطعات مستعمل مجاز نیست. ضخامت مناسب جهت تهیهی زیرساخت حداقل 8% میلیمتر است.
ب ـ طلا : ضخامت زیر ساخت و عیار طلای مصرفی در تهیهی اشیاء مینایی با نظر سازنده تعیین میشود.
ج ـ نقره : نقره مورد استفاده حداقل باید دارای عیار 84 باشد. حداقل ضخامت زیر ساخت باید 8% میلیمتر میلیمتر است که بسته به نظر سازند ممکن است تغییر کند.
د ـ برنج : برنج مصرفی همانند مس نباید از ذوب قطعات مستعمل به دست آمده باشد، همچنین باید از ترکیب مس و روی از نوع مرغوب با ترکیب درصد دقیق استفاده شود. وجود ناخالصی در برنج مصرفی هنگام حرارت دادن سبب ایجاد تاول بر سطح زیر ساخت شده واز ارزش کار میکاهد. حداقل ضخامت مناسب جهت زیر ساخت 8% میلیمتر است.
2 ـ لعاب : لازمهی ایجاد نقوش مینایی بر روی فلز به وجود آوردن سطح مناسبی است که توسط لعاب ایجاد میشود. معمولاً لعاب مورد استفاده، لعاب سفید رنگ است ولیکن بسته به نوع طرح، ممکن است از لعابهای رنگی نیز استفاده شود. لعاب مینا در اثر حرارت (حداکثر 700 درجه سانتیگراد) سخت و شیشهای میشود.
لعاب مورد استفاده هنرمندان میناساز از دو منبع اصلی تولیدات کارخانجات خارجی و تولیدات کارخانههای داخلی به صورت آماده تأمین میشود.
ترکیب احتمالی لعاب مینا مخلوطی از سنگ چخماق، سیلیس، سرب و قلع است در صورتی که به این مواد اکسید قلع اضافه شود لعاب کدر میشود.
3 ـ رنگ : رنگهای مورد مصرف در مینا اکثراً از ترکیب اکسید فلزات با انواع مشخصی از نمکها به دست میآید. در گذشته از رنگهای گیاهی و معدنی استفاده میشده است ولی امروزه اکثراً از رنگهای شیمیایی آماده استفاده میشود. آنچه در مورد رنگهای انتخابی حائز اهمیت است این نکته است که شدت رنگ بستگی مستقیم با درجه حرارت و طول زمان حرارت دادن دارد.»(یاوری، 1384، ص 94 و 95)
«رنگهايي که در ميناکاري بکار ميرود بر سه نوع است:
1 ـ رنگهاي گياهي که در چيت سازي هم به کار ميرود.
2 ـ رنگهاي معدني که در نقاشي و مينا کاري به کار ميرفته است.
3 ـ رنگهاي فلزي که روي مينا کار ميکنند.
براي ميناکاري در تهيه رنگ قرمز از طلا استفاده ميشود رنگ سبز مينا از مس و رنگ زرد آن از گل ماشي به دست ميآيد. رنگ آبي و فيروزهاي و رنگ سفيد از رنگ مخصوصي تهيه مي شده است که در شهر سامره از شهرهاي عراق نوع خوب آن را بدست ميآوردهاند.»(نشریه اسرار ، 1388،ص 1)
ابزارآلات میناکاری
ابزارآلات میناکاری عبارتند از :
۱) ورقهی مس ( طلا یا نقره و … )
۲) طرح
۳) چکش: که با فرمهای متنوعی که در سر خود دارند ، قادرند حالتهای مختلفی ( فرو رفتگی و برآمدگی ) را در فلز ایجاد نمایند .
۴) سندان: که می تواند بسته به اندازه و فرم مورد نظر کوچک یا بزرگ باشد، به جای سندان میتوان از تنهی درخت مناسب استفاده نمود.
۵) گیره
۶) کمان اره و تیغ ارهی فلز بر
۷) قیچی فلزبر
۸ قلم مو
۹) انواع رنگهای مخصوص مینا
۱۰) کوره
«یکی از مهمترین لوازمی که در تهیه محصولات مینا لازم است کوره است. جهت پخت محصولات مینا لازم سه نوع کوره وجود دارد: کوره نفتی، کوره برقی و کوره گازی که هماکنون بیشتر از کوره گازی و برقی استفاده میشود.»(یاوری 1384، ص94)